20 Νοεμβρίου: Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού

Ο κόσμος δεν μας προσφέρθηκε απ' τους γονείς μας, μας τον δάνεισαν τα παιδιά μας
(Αφρικανική παροιμία)

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού είναι ο πρώτος παγκόσμιος νομικά δεσμευτικός κώδικας για τα δικαιώματα που όλα τα παιδιά πρέπει να απολαμβάνουν. Θέτει στοιχειώδεις αρχές για την ευημερία των παιδιών στα διάφορα στάδια εξέλιξής τους και αποτελείται από 54 άρθρα. Η Σύμβαση ξεκίνησε με πρωτοβουλία της Πολωνικής κυβέρνησης και της UNICEF, υιοθετήθηκε ομόφωνα από τη Γεν. Συνέλευση του ΟΗΕ στις 20 Νοεμβρίου 1989 και τέθηκε σε ισχύ το 1990. Η επέτειος αυτή έχει καθιερωθεί και γιορτάζεται κάθε χρόνο ως Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Μέχρι σήμερα έχει επικυρωθεί σχεδόν από όλες τις χώρες του κόσμου, ενώ στην Ελλάδα επικυρώθηκε το 1992 (ΦΕΚ 192/2.12.92).

- Το πλήρες κείμενο της Σύμβασης.

- Φωτογραφικό αφιέρωμα και έκδοση φιλική προς τα παιδιά.

- Βίντεο UNICEF για τα Δικαιώματα των Παιδιών (κινούμενα σχέδια).

- Εναλλακτική Έκθεση του "Δικτύου ΜΚΟ για την παρακολούθηση της εφαρμογής της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού στην Ελλάδα" (αρχείο MSWord 338Kb, στην Αγγλική γλώσσα).

Τα άρθρα που περιέχει η Σύμβαση μπορούν να ομαδοποιηθούν σε τέσσερις ευρύτερες κατηγορίες:

                                                                                                      

Δικαιώματα Επιβίωσης

Kαλύπτουν το δικαίωμα του παιδιού για ζωή και τις ανάγκες που είναι πιο βασικές για την ύπαρξή  του. Αυτά  συμπεριλαμβάνουν ένα επαρκές  επίπεδο  διαβίωσης,  στέγη, διατροφή και πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες.

Δικαιώματα Προστασίας

Aπαιτούν τα παιδιά να προφυλλάσονται από κάθε είδους κακοποίηση, αμέλεια και εκμετάλλευση. Καλύπτουν θέματα όπως ειδική φροντίδα για προσφυγόπουλα, βασανιστήρια, κακοποίηση στο σωφρονιστικό σύστημα, ανάμειξη σε εμπόλεμες διαμάχες, εργασία ανηλίκων, χρήση ναρκωτικών και σεξουαλική εκμετάλλευση

 Δικαιώματα Ανάπτυξης 

Συμπεριλαμβάνουν όλα όσα τα παιδιά χρειάζονται για να μπορέσουν να εκμεταλλευθούν στο έπακρο τις δυνατότητές τους. Για παράδειγμα το δικαίωμα της εκπαίδευσης, το παιχνίδι και η αναψυχή, οι πολιτιστικές εκδηλώσεις, η πρόσβαση σε πληροφορίες και η ελευθερία της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας.

Εξέλιξης Δικαιώματα Συμμετοχής

Eπιτρέπουν στα παιδιά να παίζουν ενεργό ρόλο στις κοινωνίες και τα έθνη τους. Αυτά περικλείουν την ελευθερία να εκφράζουν γνώμη, να έχουν λόγο σε ζητήματα που αφορούν στη ζωή τους, να συμμετέχουν σε οργανώσεις και να συναθροίζονται ειρηνικά.

Η Ελληνική Εθνική Επιτροπή της UNICEF, μέσα από τις εκθέσεις της, έχει κάνει πρόσφατα, κρίσιμες επισημάνσεις για την κατάσταση των παιδιών στην Ελλάδα και στον κόσμο και  για την κατάσταση των δικαιωμάτων των παιδιών στη χώρα μας.

Ελλάδα

Η Ελληνική Εθνική Επιτροπή μέσα από την έκθεσή της για την κατάσταση των παιδιών στην Ελλάδα, έχει κάνει πρόσφατα κρίσιμες επισημάνσεις για την κατάσταση των δικαιωμάτων των παιδιών στη χώρα μας, όπως:

• Τα παιδιά στην Ελλάδα σήμερα αποτελούν μια ηλικιακή μειονότητα σε ένα πληθυσμό που διαρκώς γερνάει (μειώθηκαν από 32% του συνολικού πληθυσμού το 1961 σε 17,4% το 2011).
• Οι ανήλικοι κάτω από το όριο της φτώχειας στην Ελλάδα υπολογίζονται σε 439.000 (Eurostat, 2010).
• Μεταξύ των φτωχών νοικοκυριών με παιδιά, το 21,6% είναι οικονομικά αδύναμα για διατροφή με κοτόπουλο, κρέας, ψάρι ή λαχανικά ίσης θρεπτικής αξίας και το 37,1% δεν έχει ικανοποιητική θέρμανση.
• Το 81,5% των φτωχών νοικοκυριών με παιδιά έχουν αδυναμία πληρωμής μιας εβδομάδας διακοπών (Eurostat, 2010). Στα νοικοκυριά με παιδιά έως 16 ετών το 16,8% του εισοδήματος πηγαίνει στα είδη διατροφής, το 13% στις μεταφορές, το 10,4% στη στέγαση, ύδρευση κ.λπ. της κατοικίας, το 6,1% σε αναψυχή πολιτισμό και το 5,9% στην εκπαίδευση.
• Η αποτελεσματικότητα των δαπανών για την κοινωνική προστασία στην αντιμετώπιση της φτώχειας και του αποκλεισμού δεν είναι ικανοποιητική. Ενώ οι δαπάνες αυξάνονταν (15% τα τελευταία 15 χρόνια), το ποσοστό των Ελλήνων που ζούσαν κάτω από το όριο φτώχειας παρέμεινε σταθερό.
• Τα παιδιά στην Ελλάδα ζουν σε ένα περισσότερο βίαιο περιβάλλον. Από το 2008 μέχρι το 2010, η εγκληματικότητα στην χώρα αυξήθηκε πάνω από 40%, ενώ και για το 2011 αναμένεται περαιτέρω αύξηση. Ο σχολικός εκφοβισμός έχει αυξηθεί 74% από 2002 μέχρι το 2010. Ταυτόχρονα, έχει σημειωθεί και αύξηση της εγκληματικότητας ανηλίκων.

Κόσμος

Με την ευκαιρία της ημέρας αυτής, Έκθεση της UNICEF με τίτλο «Η γενιά του 2025 και μετέπειτα» επισημαίνει:

• Το ποσοστό και ο αριθμός των παιδιών που ζουν στις φτωχότερες χώρες και περιοχές του κόσμου θα συνεχίσουν να αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς
• Μεταξύ των χωρών, θα εξακολουθήσει να υπάρχει μια αυξανόμενη συγκέντρωση των θανάτων παιδιών κάτω των 5 ετών στην υποσαχάρια Αφρική, σε θύλακες φτώχειας και περιθωριοποίησης σε πυκνοκατοικημένες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος χώρες και στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες.
• Εντός των χωρών, είναι πιθανό να υπάρχει μία αυξανόμενη συγκέντρωση θανάτων παιδιών κάτω των 5 ετών στις φτωχές και περιθωριοποιημένες επαρχίες, νοικοκυριά και κοινωνικές ομάδες.

Τα στοιχεία της UNICEF από όλο τον κόσμο δείχνουν επίσης σημαντικές προόδους που έχουν επιτευχθεί για την προστασία των Δικαιωμάτων των Παιδιών:

• Ο αριθμός των παιδιών κάτω των 5 ετών που πεθαίνουν κάθε χρόνο μειώθηκε από 12 εκατομμύρια το 1990 σε 6,9 εκατομμύρια το 2011.
• Η ανοσοποίηση των παιδιών με το τριπλό εμβόλιο διφθερίτιδας-κοκίτη-τέτανου (DPT3) αυξήθηκε από 75% το 1990 σε 83% το 2011.
• Ο αριθμός των παιδιών που δεν πηγαίνουν σχολείο μειώθηκε από 115 εκατομμύρια το 2002 σε 61 εκατομμύρια το 2011.
• Η παροχή θεραπευτικής αγωγής για το AIDS σε παιδιά κάτω των 15 ετών αυξήθηκε θεαματικά από το 2005 και μετά, κυρίως στην υποσαχάρια Αφρική.
• Ο αποκλειστικός Μητρικός Θηλασμός των βρεφών κάτω των έξι μηνών αυξήθηκε σχεδόν σε όλες τις περιοχές του αναπτυσσόμενου κόσμου.

Παρά τις αξιοσημείωτες προόδους, παραμένουν όμως ακόμα σημαντικές προκλήσεις και ανισότητες:

• Σχεδόν 2,5 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών πεθαίνουν κάθε χρόνο από μόλις τρεις αιτίες: Πνευμονία, διάρροια και ελονοσία.
• 165 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών ήσαν καχεκτικά το 2011.
• 18 εκατομμύρια βρέφη στις αναπτυσσόμενες χώρες γεννιούνται λιπόβαρα.
• 22,4 εκατομμύρια βρέφη δεν προστατεύονται από τις ασθένειες με τακτικούς εμβολιασμούς.
• Πάνω από 70 εκατομμύρια γυναίκες 20-24 ετών παντρεύτηκαν πριν τα 18 τους χρόνια.
• 50.000 νεαρά κορίτσια πεθαίνουν κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του τοκετού.
• Περίπου 150 εκατομμύρια παιδιά 5-14 ετών εμπλέκονται στην παιδική εργασία.
• Εκατοντάδες εκατομμύρια παιδιά είναι άμεσα ή έμμεσα θύματα βίας.
• 3,4 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 15 ετών σε όλο τον κόσμο ζουν με AIDS.
• 16,6 εκατομμύρια παιδιά έχουν χάσει τον ένα ή και τους δύο γονείς τους εξ αιτίας του AIDS.

Δείτε περισσότερα:

- Έκθεση UNICEF: «Η γενιά του 2025 και μετέπειτα» (Αρχείο pdf 2,42Mb, Αγγλικά)

- Στοιχεία για τα δικαιώματα των παιδιών στην Ελλάδα και τον κόσμο

- Έκθεση «Η κατάσταση των παιδιών στην Ελλάδα 2012» και προτάσεις της UNICEF για τη βελτίωση της θέσης των παιδιών στην Ελλάδα

- Στοιχεία για τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού

Πηγή : Ελληνική Εθνική Επιτροπή UNICEF (http://www.unicef.gr/whatsnew.php )

Επίσης επισκεφθείτε το υλικό για τα Δικαιώματα του παιδιού https://docs.google.com/file/d/0B1D_8Mc85jb4UnFlU19ERUlSUTg/edit?pli=1 για την υλοποίηση προγραμμάτων Αγωγής Υγείας  με σχετική θεματολογία.